W obecnym stanie prawnym istnieje możliwość posiadania oddziału i centrali spółki nie tylko w jednej miejscowości stanowiącej siedzibę przedsiębiorcy, ale także pod tożsamym adresem.
Taka konkluzja wynika z orzeczenia wydanego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu, IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego dnia 8 października 2021 r.
Orzeczenie zapadło na tle następującego stanu faktycznego:
Dnia 21 grudnia 2020 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki X z ograniczoną odpowiedzialnością podjęło uchwałę o przekształceniu tej spółki w spółkę akcyjną (przekształcenie w trybie art. 562 ksh w związku z art. 556 pkt 2 ksh i art. 563 ksh). W strukturze organizacyjnej sp. z o.o. funkcjonowały ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym oddziały spółki, w tym także oddział, którego dane siedziby i adresu były tożsame z adresem i siedzibą samej spółki (centrali spółki). Oddział ten został zarejestrowany przez sąd rejestrowy postanowieniem z 2012 r. Dodatkowo oddział ten został także zarejestrowany przez inne organy państwowe, tj. zgłoszony do urzędu skarbowego w celu uzyskania numeru NIP oraz urzędu statystycznego w celu uzyskania numeru REGON. Oddział ten zatem funkcjonował w sp. z o.o. w sposób legalny i jawny.
Sąd Rejestrowy we Wrocławiu w styczniu 2021 r. dokonał wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego spółki akcyjnej jako podmiotu powstałego z przekształcenia sp. z o.o., odmawiając jednocześnie wpisu oddziału spółki. Zgodnie z głównymi motywami rozstrzygnięcia wydanego orzeczenia, Sąd uznał, iż w świetle przepisów oddział stanowi wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym wykonywaniem działalności, natomiast oddział spółki mieści się pod tym samym adresem co spółka.
Co istotne w dacie wydania przedmiotowego rozstrzygnięcia w polskim systemie prawnych nie funkcjonowała legalna definicji oddziału spółki, z wyłączeniem definicji oddziału przedsiębiorcy zagranicznego, która z oczywistych względów nie znajduje zastosowania w rozpatrywanej sprawie. Faktem jest, iż do dnia 29 kwietnia 2018 r. obowiązywał art. 5 pkt 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej statuujący definicje legalną oddziału, zgodnie z którym poprzez oddział należało rozumieć „wyodrębnioną i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności”. W obecnym stanie prawnym definicji oddziału nie zawierają przepisy ustawy Prawo Przedsiębiorców, jak również przepisy Kodeksu Spółek Handlowych, czy tez przepisy Kodeksu cywilnego.
Orzeczenie Sądu było o tyle kuriozalne, że w dacie obowiązywania przepisu art. 5 pkt 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej sąd rejestrowy dokonał wpisu oddziału sp. z o.o., którego siedziba i adres były tożsame co siedziba i adres samej spółki, a w zgoła odmiennym stanie prawnym odmówił jego wpisu.
Spółka wystąpiła z wnioskiem o sporządzenie pisemnego uzasadnienie orzeczenia w części odmawiającej wpisu oddziału zgodnie z jej wnioskiem.
Sąd w sporządzonym pisemnym uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym sąd rejestrowy bada czy dane wskazane we wniosku o wpis do Rejestru w zakresie określonym w art. 35 pkt 1 i 2 oraz art. 38 pkt 1 lit. h są prawdziwe, a w pozostałym zakresie sąd rejestrowy bada czy zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. Nadto, zgodnie z art. 436 kodeksu cywilnego firma oddziału osoby prawnej zawiera pełną nazwę tej osoby oraz określenie „oddział”, w której oddział ma siedzibę. Wskazane przepisy prawa, stanowiły – w ocenie Sądu – podstawę prawną orzeczenia w zakresie odmowy wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego oddziału spółki z uwagi na tożsamość siedziby (działalność wykonywana w głównej siedzibie przedsiębiorcy).
Nie zgadzając się z rozstrzygnięciem Sądu, spółka złożyła środek odwoławczy od orzeczenia Sądu.
Ostatecznie w konsekwencji złożonego środka odwoławczego Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu wydał postanowienie o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego kwestionowanego oddziału spółki powstałej w wyniku przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną. W postepowaniu prowadzonym po skardze sąd rejestrowy uznał, że istnieją podstawy prawne do uwzględnienie wniosku spółki w zakresie wpisu tego oddziału, a brak jakichkolwiek podstaw by uznać, iż istnieje ustawowe wyłączenie możliwości wpisu oddziału spółki krajowej tylko na tej podstawie, że posiada siedzibę tożsamą z siedzibą centrali. Sąd swoje rozstrzygnięcie oparł m. in. na przepisach Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 6 czerwca 2013 r w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji i firm inwestycyjnych. Według tych przepisów oddział przedsiębiorstwa to miejsce prowadzenia działalności, które stanowi prawnie zależną część instytucji i które realizuje bezpośrednio wszystkie lub niektóre spośród transakcji nieodłącznie związanych z działalnością instytucji. Brak w definicji oddziału wyróżnika w postaci lokalizacji, tj. ujęcia oddziału jako jednostki poza miejsce siedziby przedsiębiorcy.
