Trudno nie przyznać racji Prezesowi Prokuratorii Generalnej RP, dr. Mariuszowi Haładyj, który spodziewa się pozwów ze strony przedsiębiorców poszkodowanych przez wydane akty prawne, a także zaniechania organów władzy publicznej w związku z pandemią koronawirusa.
Kliknij, by zapoznaj się z artykułem – Czytaj więcej
Pierwsze pozwy za niewłaściwą reakcję państwa
W maju portal Money.pl doniósł, że właściciel małej sieci siłowni pozwał Skarb Państwa za o zapłatę półmilionowego odszkodowania za, jak twierdzi, „niewłaściwą reakcję państwa na epidemię”.
Zapoznaj się z pełnym artykułem na ten temat – Czytaj więcej
W mojej opinii głównym problemem jest to, czy sądy powszechne podejmą się oceny konstytucyjności rozporządzeń wydawanych na podstawie art. 46 i 46a ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Krok 1 w sprawie pozwu za reakcję w czasie epidemii
Za taką możliwością opowiedział się TK w wyroku z 13 stycznia 1998 r. (U 2/97), gdzie stwierdził, że:
Z uwagi jednak na podustawową rangę tego przepisu, ocena jego konstytucyjności i legalności może być dokonana przez sądy rozpatrujące sprawy indywidualne, w których przepis ten mógłby być zastosowany. Na gruncie nowej Konstytucji nie uległa bowiem zmiana kompetencji sądów do incydentalnej kontroli tych wszystkich przepisów prawa, które są usytuowane poniżej ustawy.
Krok 2 dotyczący pozwu za epidemię
Przyjęcie powyższego poglądu za właściwy, otworzy drogę do oceny wydanych na ww. podstawie rozporządzeń (Ministra Zdrowia i Rady Ministrów) w zakresie ich zgodności z zasadą wyłączności ustawy. Jak wskazuje dr Bartosz Skwara:
„Rozporządzenie w płaszczyźnie materialnej nie może zawierać unormowań zastrzeżonych dla materii ustawowej. W świetle Konstytucji z 1997 r. materię taką stanowią m.in. unormowania dotyczące sfery praw i wolności jednostki, w szczególności ustanawiające ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw (art. 31 ust. 3), prawa własności (art. 64 ust. 3) i innych, z wykluczeniem dopuszczalności przekazania kompetencji normodawczej innemu organowi (wyrok z 19 maja 1998 r., U. 5/97 i z 11 maja 1999 r., P. 9/98). Trybunał Konstytucyjny uważa, że w tej specyficznej materii, którą stanowi unormowanie wolności i praw człowieka i obywatela, przewidziane, konieczne lub choćby tylko dozwolone przez Konstytucję, unormowanie ustawowe cechować musi zupełność”1.
Jeżeli oba warunki są spełnione, przedsiębiorcy uzyskają prawo do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa m.in. na podstawie art. 417 k.c.
Dla przypomnienia np.:
- 13 marca – zakaz do odwołania prowadzenia działalności przez najemców powierzchni handlowej lub usługowej w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2 000 metrów kwadratowych.
- 1 kwietnia – zakaz do odwołania prowadzenia przez przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców oraz przez inne podmioty, działalności związanej ze sportem, rozrywkowej i rekreacyjnej, w tym zakaz:
a) prowadzenia obiektów sportowych na otwartym powietrzu lub obiektów sportowych halowych (w tym stadionów, torów wyścigowych, basenów, pól golfowych, torów do gry w kręgle, siłowni, i pozostałych obiektów sportowych i rekreacyjnych),
b) działalności drużyn i klubów sportowych,
c) działalności w zakresie organizowania, promowania, sponsorowania i zarządzana imprezami sportowymi,
d) działalności centrów i klubów fitness oraz innych obiektów służących poprawie kondycji fizycznej i kulturystyce,
e) działalności związanej z organizacją lig sportowych,
f) działalności indywidualnych sportowców i sędziów,
g) działalności rekreacyjnej na obiektach lub świadczenia usług w zakresie zaspokajania potrzeb rekreacyjnych (m.in. organizowanie różnych atrakcji rozrywkowych i rekreacyjnych, takich jak: zjazdy wodne, gry, pokazy, wystawy tematyczne i imprezy plenerowe, włączając festyny, działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki, obsługa stoków narciarskich, wypożyczanie sprzętu rekreacyjnego, dyskoteki, sale taneczne, i inne imprezy rekreacyjne),
h) zakaz prowadzenia działalności usługowej związanej z poprawą kondycji fizycznej (np. sauny, salony kosmetyczne, salon masażu, inne działalności.
1 B. Skwara, Rozporządzenie jako akt wykonawczy do ustawy w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa, s. 81 (LEX 3. Konstytucyjna regulacja statusu ustawy i rozporządzenia wykonawczego, Nb 3)
