Przyglądamy się bliżej sprawie nieprawidłowości w spółce GetBack. Z pomocą przychodzi nam raport Najwyższej Izby Kontroli.
Pytania po analizie raportu NIK
Opublikowany w dniu 21 stycznia 2020 roku raport NIK w sprawie GetBack rodzi jedno zasadnicze pytanie dla poszkodowanych w tej aferze:
Czy stwierdzona w raporcie „nieadekwatność działań badanych organów co do istoty i skali rzeczywistych zagrożeń oraz nie w pełni rzetelny ich charakter” umożliwi obligatariuszom GetBack skuteczne dochodzenie odszkodowania od Skarbu Państwa za te uchybienia?
RAPORT NIK W SPRAWIE GETBACK – KLIKNIJ I ZOBACZ WIĘCEJ
Raport NIK w sprawie GetBack – co zawiera?
Szczegółowa analiza raportu nie pozwala na zero-jedynkową odpowiedź. Raport zawiera informacje o stwierdzonych uchybieniach kontrolowanych organów i podmiotów, chociaż kwalifikuje je w kategorii nieskuteczności działań, a nie ich nielegalności, tj. niezgodności z prawem. Wykaz ocen kontrolowanych jednostek zawiera punkt 6.1.1 raportu, który w sposób opisowy przedstawia pozytywne aspekty działania i nieprawidłowości kontrolowanych organów.
Szczególną uwagę przykuwa ocena skuteczności działań Ministra Finansów, któremu NIK stawia zarzut zaniechań legislacyjnych:
”W szczególności wdrożenie dyrektywy MiFID II 108 dni po terminie miało wpływ na opóźnione wejście w życie dodatkowych przepisów, które podnosiły zakres ochrony uczestników rynku nabywających obligacje GetBack SA”.
Sąd Apelacyjny o uprawnieniach inwestorów
Sąd Apelacyjny w Warszawie tytułem przykładu wskazuje1, że z przedmiotowej dyrektywy wynika m.in. uprawnienie inwestorów do uzyskania:
- statusu odpowiedniego rodzaju klienta, tj. detalicznego, branżowego lub uprawnionego kontrahenta, co łączy się z różnym poziomem ochrony (art. 28 ust. 1 MiFID II),
- od firmy inwestycyjnej odpowiednio szczegółowych informacji, w tym o oferowanych usługach inwestycyjnych i instrumentach finansowych (art. 28-34 MiFID II),
- od firmy inwestycyjnej oceny (i ewentualnie ostrzeżenia), czy dany produkt lub usługa są odpowiednie dla danego klienta (art. 35-38 MiFID II).
Czym grozi naruszenie powyższych obowiązków?
Są to konkretne uprawnienia, możliwe do zidentyfikowania, skorelowane z nałożonymi na firmy inwestycyjne obowiązkami. Naruszenie powyższych obowiązków przez firmy inwestycyjne może skutkować ich odpowiedzialnością odszkodowawczą (deliktową lub kontraktową) względem inwestorów. Niemniej, o ile fakt naruszenia przez Polskę obowiązku terminowej transpozycji MiFID I i MiFID II do prawa krajowego jest niewątpliwy, to należy mieć na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2013 roku w sprawie I CSK 392/12, w którym zwrócił on uwagę, że:
„(…) zakres różnic dotyczących obowiązków firm inwestycyjnych wobec klientów między przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z 2005 roku [w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych – dopisek odautorski] a przepisami dyrektyw nie jest – jak wynika z powyższego zestawienia – tak duży, aby brak pełnej terminowej implementacji tych dyrektyw do prawa polskiego można było uznać za zdarzenie, bez którego (conditio sine qua non) nie doszłoby do zawarcia przez stronę powodową transakcji”.
Nagroda dla GetBack a ryzyko reputacyjne
Wartym odnotowania jest również fakt, że w 2018 roku GPW przyznało nagrodę dla GetBack za optymalne wykorzystanie możliwości rynków prowadzonych przez GPW. Nagroda nie naruszała żadnych przepisów, ale nie uwzględniała tzw. ryzyka reputacyjnego dla GPW, w szczególności, że w grudniu 2017 roku UOKiK otrzymał od sygnalisty informację o podejrzeniu piramidalnego charakteru działalności GetBack.
Czy na podstawie m.in. tych dwóch zarzutów można skutecznie postawić Skarbowi Państwa zarzut bezprawności, trudno przesądzać. Na koniec warto przypomnieć, że dobre prawo to skuteczne prawo.
1 Wyrok SA w Warszawie z dnia 9.11.2011 r. akt I ACa 386/11.
