Zgodnie z art. 921 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeku pracy pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Zauważyć należy, iż odprawa emerytalna lub rentowa należy się pracownikowi w razie przejścia na emeryturę, niezależnie od rodzaju tej emerytury (a więc także np. w razie przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę lub emeryturę pomostową). Jej wypłata wiąże się zatem z ustaniem stosunku pracy, a więc utratą statusu pracownika w zamian za uzyskanie statusu emeryta.
Związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę jest ujmowany szeroko w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Nabycie prawa do tego świadczenia, nie musi wobec tego stanowić przyczyny rozwiązania stosunku pracy. Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury może mieć charakter przyczynowy (rozwiązanie stosunku pracy następuje dlatego, że pracownikowi przysługuje prawo do świadczenia), czasowy (rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do świadczenia niezależnie od przyczyny rozwiązania stosunku pracy), bądź czasowo-przyczynowy (przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nabycie prawa do emerytury lub renty i rozwiązanie następuje w chwili przyznania świadczenia). Między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do świadczenia może zachodzić także związek funkcjonalny, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje przed spełnieniem warunków uprawniających do emerytury, ale nabycie prawa do tego świadczenia i przyznanie świadczenia po ustaniu zatrudnienia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej rozwiązanie stosunku pracy (zob. wyrok z dnia 8 grudnia 1993 r., I PRN 11/93, OSNCP 1994 z. 12, poz. 243; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., III ZP 18/99, OSNP 2000 Nr 24, poz. 888; także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., II PK 149/10, i tam powołane orzecznictwo).
Odprawa emerytalna przysługuje wszystkim pracownikom w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, którego wysokość ustala się tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop. Oczywiście pragmatyki służbowe oraz wewnętrzne źródła prawa pracy mogą ustanowić odprawę emerytalne w wyższej, niż wynikający z przepisów Kodeksu pracy wysokości.
Odprawa emerytalna ma charakter świadczenia jednorazowego w tym znaczeniu, iż jej pobranie przez pracownika na podstawie jednego z wymienionych tytułów (przejście na rentę lub emeryturę) wyłącza możliwość ponownego uzyskania odprawy w pełnej wysokości z tego samego lub drugiego tytułu (tak: Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 marca2010 r., II PZP 1/10).
