1 października 2022 r. wejdzie w życia zmiana kodeksu postępowania cywilnego wprowadzająca w ramach postępowań cywilnych możliwość wnoszenia oraz doręczania pism procesowych przy wykorzystaniu ustandaryzowanych usług rejestrowych doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej. Zmiany te są konsekwencją wdrożenia w polskim systemie prawnym elektronizacji postępowań za sprawą ustanowienia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego i publicznej usługi hybrydowej – mocą ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. poz. 2320). I choć zmiany w zakresie postepowań cywilnych wchodzą w życie dopiero 1 października 2022 r. to już warto się do nich przygotować. Na niektóre kategorie podmiotów ustawa o doręczeniach elektronicznych nakłada bowiem obowiązki w tym zakresie już od dnia 1 października 2021 r.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy – w ocenie projektodawcy – wnoszenia i doręczanie pism przy użyciu ww. usług usprawni procesy sądowe, a w konsekwencji przyczyni się do optymalizacji czasu obsługi procedur sądowych, a udostępnienie wystandaryzowanych usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego da wszystkim tym podmiotom, które są gotowe lub umocowane przepisami, do w pełni elektronicznej wymiany korespondencji, możliwość komunikacji w sposób optymalny, przy dodatkowym walorze jej aspektu dowodowego. Udostępnienie publicznej usługi hybrydowej z kolei pozwoli na zabezpieczenie interesów tych osób fizycznych oraz podmiotów niepublicznych, które w chwili obecnej korzystają z tradycyjnej przesyłki rejestrowanej i preferują pozostanie przy tej formie przynajmniej w najbliższej perspektywie czasowej.
W związku z powyższym zmianie ulegnie art. 125 kodeksu postępowania cywilnego regulującego zasady wnoszenia pism procesowych, który zostanie uzupełniony właśnie o możliwość wniesienia pisma procesowego także na adres do doręczeń elektronicznych sądu, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. poz. 2320), jeżeli warunki techniczne i organizacyjne sądu to umożliwią. Warunki techniczne i organizacyjne oraz sposób wnoszenia pism procesowych zostaną określone przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, mając na względzie skuteczność wnoszenia pism, ochronę praw osób wnoszących pisma oraz konieczność zapewnienia sprawnego toku postępowania.
Dodany zostanie także art. 1312 kodeksu postępowania cywilnego, którego treść dotyczyć będzie doręczeń elektronicznych dla stron postępowania. Zgodnie z brzmieniem tego artkułu: jeżeli warunki techniczne i organizacyjne sądu to umożliwiają, doręczeń dokonuje się na adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 tej ustawy, a w przypadku braku takiego adresu – na adres do doręczeń elektronicznych powiązany z kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, z którego adresat wniósł pismo. Doręczenia, o którym mowa w § 1, można dokonać wobec strony będącej osobą fizyczną tylko wtedy, gdy wniosła ona pismo z adresu do doręczeń elektronicznych albo wskazała ten adres jako adres do doręczeń. Nie dotyczy to doręczeń dla przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Także i w tym zakresie Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji został zobowiązany do określenia w drodze rozporządzenia, warunków technicznych i organizacyjnych oraz szczegółowy tryb i sposób dokonywania doręczeń, o których mowa w § 1, mając na względzie zapewnienie skuteczności doręczeń, ochronę praw osób, którym pisma są doręczane, oraz konieczność zapewnienia sprawnego toku postępowania.
Adresem do doręczeń elektronicznych jest adres elektroniczny, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344), podmiotu korzystającego z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej albo z kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, umożliwiający jednoznaczną identyfikację nadawcy lub adresata danych przesyłanych w ramach tych usług. Adres elektroniczny w myśl przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną to z kolei oznaczenie systemu teleinformatycznego umożliwiające porozumiewanie się za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej.
Dodatkowo w przypadku podmiotów publicznych, jak również podmiotów określonych w art. 9 ustawy o doręczeniach elektronicznych, adres do doręczeń elektronicznych winien być wpisany do bazy adresów elektronicznych. Do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego zobowiązani zostali przez ustawodawcę: adwokaci wykonujący zawód, radcowie prawni wykonujący zawód, doradcy podatkowi wykonujący zawód, doradcy restrukturyzacyjni wykonujący zawód, rzecznik patentowy wykonujący zawód, notariusz wykonujący zawód, radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej wykonujący czynności służbowe, podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 1500, 1655 i 1798 oraz z 2020 r. poz. 288 i 2320), podmiot niepubliczny wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, o której mowa w art. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2020 r. poz. 2296 i 2320). Co istotne, podmioty te zobowiązane są do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych począwszy od dnia 1 października 2021 r. (art. 166 pkt 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych).
Minister właściwy do spraw informatyzacji prowadzi, będącą rejestrem publicznym, bazę adresów elektronicznych, w której gromadzone są adresy do doręczeń elektronicznych oraz zapewnia utrzymanie i rozwój tej bazy.
