Inwestycje w fundusze inwestycyjne nie są prostą sprawą, o czym przekonuje wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 10 grudnia 2020 r. w sprawie odpowiedzialności Alior Bank S.A. za oferowanie na rynku certyfikatów inwestycyjnych WI Inwestycje Selektywne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych.
Produkt finansowy w postaci certyfikatów inwestycyjnych w funduszach inwestycyjnych zamkniętych stanowi – jak wskazuje Sąd Okręgowy w Gliwicach – konstrukcję skomplikowaną, a dla zrozumienia jego zasad funkcjonowania na rynku, tak jak dla zrozumienia zasad funkcjonowania samych funduszy i sposobu zarządzana nimi, konieczna jest specjalistyczna wiedza prawnicza, a także wiedza z zakresu ekonomii. Z pewnością nie jest to wiedza, której znajomość można przypisywać przeciętnemu konsumentowi.
Zapoznałam się i akceptuję
Dlatego tak ważnym dla konsumentów jest należyte poinformowanie przez podmioty oferujące tego rodzaju produkty inwestycyjne o tym, czy jest to produkt np. banku i jest przez niego gwarantowany.
Z tego obowiązku nie zwalniają podpisywane przez konsumentów, niejednokrotnie bez zrozumienia, klauzule lub oświadczenia, że „Zapoznałam się i akceptuję treść warunków emisji”.
Konsument nawet po dokonaniu analizy przedstawionych mu dokumentów może nie zorientować się kto faktycznie na rynku produkt oferuje, a szyld banku, niejednokrotnie przechyla szalę na stronę pośrednika.
Wiem, że nic nie wiem
Sprawy nie rozwiązuje tzw. badanie profilu inwersyjnego klienta lub informacje o kliencie, które opierają się na założeniu, że klient oznaczając np. rubrykę „Oglądam programy informacyjne w ogólnopolskich mediach, przeglądam portale finansowe w Internecie” (patrz. pkt. 2 Badania profilu inwestycyjnego klienta Alior Bank S.A.) lub „25% majątku stanowią aktywa płynne (lokaty, wolne środki pieniężne)” (patrz. pkt. 10 Badania profilu inwestycyjnego klienta Alior Bank S.A.) ma świadomość skutków złożonych oświadczenia wiedzy.
Są to niestety niejednokrotnie tylko „papierowe oświadczenia”, których skutki wykraczają daleko poza ryzyko, które konsument jest wstanie odpowiednio zważyć. Utrata życiowych oszczędności nie jest na pewno ryzykiem, na które konsumenci wyrażają zgodę, nawet, jeśli w rubryce „Jakie są Pana / Pani preferencje w odniesieniu do celu inwestycji” zaznacza: „Oczekuje znacznych zysków z inwestycji, przy świadomości ryzyka utraty istotnej części zainwestowanego kapitału”. W tym zakresie nie mieści się na pewno niewypłacalność WI Inwestycje Selektywne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych.
Zapadły przed Sądem Okręgowym w Gliwicach wyrok jest potwierdzeniem tego o czym klienci banku Alior Bank S.A. informowali, po tym jak w dniu 22.11.2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego nałożyła na FinCrea TFI S.A., podmiot zarządzający przedmiotowym funduszem, karę pieniężną w wysokości 5.000.000 zł oraz cofnęła temu podmiotowi zezwolenie na prowadzenie działalności związanej z tworzeniem i zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.
Nowa nadzieja
Gliwicki wyrok jest pierwszym (według wiedzy autora) wyrokiem ustalającym odpowiedzialność Alior Bank S.A. za naruszenie obowiązku informacyjnego o produktach WI Inwestycje Selektywne FIZ. Dotychczasowe orzecznictwo nie było łaskawe dla konsumentów, a konsumenci przegrywali takie sprawy (np. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2020 r. I Aca 1255/19, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 października 2020 r. XXV C 368/202 z). W tym znaczeniu wyrok gliwicki stanowi pewien wyłom w praktyce orzeczniczej, choć również potwierdza istniejący problem braku możliwości uzyskania wyroku zasądzającego przez klientów Alior Bank S.A. Uniemożliwia to niezakończone postępowania likwidacyjne WI Inwestycje Selektywne FIZ. Sąd Okręgowy potwierdził natomiast możliwość ustalenia odpowiedzialności Alior Bank S.A. na „przyszłość” za swoje zaniechania. Wysokość szkody determinować będzie ostateczny wynik wykupu certyfikatów klientów Alior Bank S.A.
Gliwickiego sądu nie przekonała nawet półroczna informacja o stanie likwidacji WI Inwestycje Selektywne FIZ z dnia 20 lutego 2020 r., z której wynika m.in. spadek wartości certyfikatów z 1643,30 zł do 650,70 zł. (992,6 zł różnicy na jednym certyfikacie). Dodać należy, że w „Zastrzeżeniach i ograniczeniach” likwidator oświadczył, że cena może ulec zmianie (na niekorzyść – dopisek autora).
Ofiara czy oprawca
Alior Bank S.A. jest również ofiarą całej sytuacji, bo to nie on jest odpowiedzialny za problemy WI Inwestycje Selektywne FIZ. W tym znaczeniu WI Inwestycje Selektywne FIZ okazał się swoistym koniem trojańskim. Bez wątpienia natomiast Alior Bank S.A. jest odpowiedzialny za nienależyte informowanie klientów o tym funduszu, co przesądził, jeszcze nieprawomocnie, Sąd Okręgowy w Gliwicach.
r. pr. dr Piotr Łebek jest pełnomocnikiem powodów (sygn. akt. I C 650/19).
