Kwestia odpowiedzialności małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich uregulowana została w art. 41 ustawy z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Podstawą oceny odpowiedzialności małżonka dłużnika za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego małżonka jest ustalenie, czy zobowiązanie to zostało zaciągnięte za jego zgodą, czy też bez takiej zgody. Ma to decydujące znaczenie.

Udzielona zgoda prowadzi do możliwości zaspokojenia się wierzyciela bez ograniczeń z majątku wspólnego, a brak zgody do zaspokojenia się tylko z niektórych składników majątku wspólnego, w tym w szczególności z wynagrodzenia za pracę oraz z dochodów uzyskiwanych z prowadzonej działalności gospodarczej dłużnika.

W zakresie pozycji prawnej małżonka dłużnika w stosunku do wierzyciela w orzecznictwie i doktrynie prezentowane są obecnie dwa stanowiska.

Według pierwszego z nich jedyną drogą umożliwiającą wierzycielowi jednego z małżonków przeprowadzenie egzekucji z majątku wspólnego jest postępowanie klauzulowe przewidziane w art. 787 KPC, zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Wedle tego poglądu zgoda może być udowodniona przez wierzyciela jedynie za pomocą dokumentu urzędowego lub prywatnego. Brak wymaganych środków dowodowych w postaci dokumentów oznacza dla Wierzyciela przeszkodę w skutecznym egzekwowaniu swojej wierzytelności z majątku wspólnego małżonków.

Pogląd przeciwny uznaje, że dopuszczalna jest także droga procesu o zasądzenie świadczenia przeciwko małżonkowi, który nie był stroną czynności prawnej z wierzycielem, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, niezależnie od tego, czy świadczenie to objęte jest tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi. W takim przypadku Wierzyciel nie doznaje ograniczeń w zakresie możliwości dowodzenia udzielenia przez małżonka zgody na zaciągniecie zobowiązania przez drugiego małżonka. W wytoczonym bowiem postępowaniu procesowym Wierzyciel może wykazać udzielenie przez małżonka zgody na zawarcie przez drugiego umów także innymi dowodami, nie tylko dokumentami. Zmienia to zasadniczo pozycję Wierzyciela.

Na skutek uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt III CZP kwestia ta wydaje się przesądzona. Sąd Najwyższy stanął bowiem na stanowisku, iż: „Prawo wierzyciela do zaspokojenia się z majątku wspólnego małżonków na podstawie art. 41 § 1 k.r.o. może zostać zrealizowane także przez wniesienie powództwa przeciwko małżonkowi dłużnika o zobowiązanie do spełnienia świadczenia wynikającego z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był, niezależnie od tego, czy świadczenie to objęte jest tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi (art. 787 k.p.c.).” Dodatkowo zapatrywanie to zostało potwierdzone w kolejnej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2019 r, sygn. akt III CZP 36/19.

Długi małżonka. Sprawdź czy i na jakich zasadach możesz za nie odpowiadać

r.pr. Agnieszka Sójka – Ilów

Absolwentka jednolitych studiów prawniczych i administracyjnych Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 2010-2012 odbywała aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Opolu. W 2013 r. złożyła egzamin radcowski i zdobyła uprawnienia radcy prawnego (OP-995).

Kategorie: Prawo cywilne