Wersja audio
W dniu 1 czerwca 2019 roku wszedł w życie dekret papieża Franciszka z dnia 9 maja 2019 roku Vos Estis Lux Mundi w sprawie ochrony dzieci i osób bezradnych.
Dekret papieża w sprawie ochrony dzieci – co zawiera?
Jest to kolejny dekret papieski wprowadzający zmiany w funkcjonowaniu instytucji kościelnych w zakresie przestępstw związanych z wykorzystaniem seksualnym. Nowe przepisy uszczegóławiają przyjęte w 2016 roku dekretem Motu Proprio Come Una Madre Amorevole procedury dotyczące przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich. Rozciągają one również ochronę na osoby chore, z ułomnościami fizycznymi lub umysłowymi albo pozbawione wolności osobistej, co ogranicza ich zdolność rozumienia lub chcenia czy też w inny sposób przeciwstawienia się agresji.
Dekret papieża a nowe zobowiązania ludzi Kościoła
Na jego mocy duchowni i członkowie życia konsekrowanego czy stowarzyszeń życia apostolskiego zostali zobowiązani do zgłaszania przypadków przestępstw polegających na:
- zmuszaniu kogoś, stosując przemoc lub groźbę, czy też nadużycie władzy, do dokonywania lub poddawania się czynnościom seksualnym;
- dopuszczaniu się czynności seksualnych z osobą małoletnią lub bezradną;
- wytwarzaniu, prezentowaniu, przechowywaniu lub rozpowszechnianiu, także telematycznie, pornografii dziecięcej, oraz rekrutowaniu lub nakłanianiu osoby małoletniej czy bezradnej do udziału w prezentacjach pornograficznych;
- działaniach lub zaniechaniach, mających na celu zakłócanie lub uniknięcie dochodzeń cywilnych lub kanonicznych, administracyjnych lub karnych, przeciwko duchownemu lub zakonnikowi w związku z przestępstwami z wyżej wskazanymi.
„Uchwalone przepisy stosuje się bez uszczerbku dla praw i obowiązków ustanowionych gdziekolwiek w ustawodawstwie państwowym, w szczególności dotyczących ewentualnych obowiązków zawiadomienia właściwych władz cywilnych”.
~ art. 19 dekretu
Dekret papieża a organy ścigania
Przyjęty dekret nie wyłącza tym samym obowiązku powiadomienia organów ścigania przez osobę mającą wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu, usiłowaniu lub popełnieniu m.in. przestępstwa odbycia stosunku lub innej czynności seksualnej z małoletnim poniżej lat 15 (art. 200 k.k.), wykorzystania bezradności innej osoby w celu odbycia stosunku lub innej czynności seksualnej (art. 198 k.k.) lub zgwałcenia osoby poniżej 15. roku życia, a także gwałt zbiorowy, kazirodczy lub dokonany ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 3 i 4 k.k.).
Dekret papieża a odpowiedzialność świeckich członków Kościoła
Nie wyłącza on również odpowiedzialności cywilnych kościelnych osób prawnych za podwładnych duchownych (patrz. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z dnia 02 października 2018 r. w sprawie I ACa 539/18). Kościelne osoby prawne ponoszą odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 430 k.c.) i nie jest ona uzależniona od tego czy przełożeni duchownego wiedzieli o nadużyciach, tolerowali je, ukrywali albo zaniechali działań niweczących niewłaściwe postępowanie podwładnego. Dowodzenia wymaga wyłącznie związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem podwładnego a wykonywaniem przez niego powierzonych mu czynności w zakresie np. misji kanonicznej lub posługi duszpasterskiej (np. prowadzenie lekcji religii).
