W dniu 15 grudnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. akt SK 12/20 wydał wyrok w sprawie skargi konstytucyjnej Fundacji Badań nad Prawem dotyczącej pozostawienia poza kontrolą sądowoadministracyjną braku rozstrzygnięcia konkursu ofert na powierzenie zadania publicznego.
Wyrok zapadł na podstawie następującego stanu faktycznego: Prezydent miasta ogłosił otwarty konkurs na powierzenie organizacjom pozarządowym prowadzenia na terenie miasta punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. Konkurs powiązany był z przyznaniem dotacji ze środków publicznych, jako zadanie publiczne zlecone przez administrację rządową. Skarżąca (będąca fundacją) złożyła ofertę konkursową, jednak prezydent miasta nie rozstrzygnął konkursu ofert i nie dokonał w tym zakresie żadnej czynności kończącej procedurę konkursową. Skarżąca wniosła wówczas skargę na brak rozstrzygnięcia (bezczynność organu) do wojewódzkiego sądu administracyjnego, która została odrzucona. Rozstrzygnięcie to zostało podtrzymane przez Naczelny Sąd Administracyjny – Izbę Ogólnoadministracyjną. W ocenie sądów administracyjnych obu instancji żądanie skarżącej nie miało charakteru administracyjnoprawnego, a sprawa nie podlegała kontroli sądowoadministracyjnej.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
- art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, rozumiany w ten sposób, że nie obejmuje rozstrzygnięcia organu władzy publicznej w przedmiocie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego, rozpisanego w trybie przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
- art. 3 § 2 pkt 8 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, rozumiany w ten sposób, że nie dotyczy bezczynności organu władzy publicznej odnośnie do rozstrzygnięcia w przedmiocie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego, rozpisanego w trybie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
W pozostałym zakresie postępowanie zostało umorzone.
Orzeczenie to może mieć kluczowe znaczenie dla organizacji, które biorą udział w otwartych konkursach ofert na realizację zadania publicznego prowadzonych w oparciu o przepisy powoływanej ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jak czytamy w komunikacie po wydanym wyroku: „Rozstrzygnięcia konkursów, o których mowa w art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, stanowią akty przesądzające w sposób władczy kwestię rozdysponowania środków publicznych na realizację zadań zleconych, a zatem nie są to akty (zdarzenia) prawnie irrelewantne; przeciwnie – dotyczą sfery finansów publicznych (a więc gospodarowania środkami finansowymi, których źródłem są w szczególności podatki i inne daniny publiczne). Po stronie oferentów tworzą zatem prawo do skutecznego domagania się (z prawem do sądu włącznie), by właściwe organy władzy publicznej przeprowadzające postępowanie konkursowe działały zgodnie z prawem. (…) Oznacza to, że od rozstrzygnięć organu władzy publicznej w przedmiocie otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego, a także w razie bezczynności tego organu po ogłoszeniu konkursu, zainteresowanym podmiotom przysługuje stosowna skarga do sądu administracyjnego.” (https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/11375-pozostawienie-poza-kontrola-sadowoadministracyjna-braku-rozstrzygniecia-konkursu-ofert-na-powierzenie-zadania-publicznego).
Wydany wyrok Trybunału Konstytucyjnego stawia zupełnie nowe możliwości przed podmiotami – oferentami, którzy ubiegają się o środki publiczne w ramach konkursów organizowanych w oparciu o art. 13 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Biorąc pod uwagę zaproponowaną przez Trybunał wykładnię, stając do konkursu, trzeba będzie liczyć się z opcją zaskarżenia jego wyniku. Niewątpliwie wpłynie to na czas wskazania ostatecznego oferenta – wykonawcy, ale również będzie stanowiło dodatkową mobilizację dla organów administracji publicznej przeprowadzających konkursy, bowiem jego proces będzie w tym wypadku podlegał kontroli sądowoadministracyjnej.
