Tarcza Antykryzysowa 3.0 wprowadziła w sprawach rozpoznawanych według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego możliwość odebrania od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie. Regulacja obowiązuje od 16 maja 2020 r. i pomimo dobrych chęci ustawodawcy wprowadziła do postępowania cywilnego więcej bałaganu niż porządku. Przyjrzyjmy się jej bliżej.
Postępowanie dowodowe na piśmie?
Art. 15zzs2 [Postępowanie dowodowe] Jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie.
Po pierwsze, kierując się zamysłem ustawodawcy, należałoby ww. regulację odczytywać jako poszerzenie zasady pisemności w postępowaniu dowodowym, którą zapoczątkował art. 2711 KPC, umożliwiający przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka na piśmie. Skoro KPC dopuszcza zeznania świadków na piśmie, logicznym byłoby wprowadzenie podobnej regulacji w obrębie dowodu z przesłuchania stron.
Niestety art.15zzs2 nie dotyczy postępowania dowodowego, bo wyraźnie wskazuje on na zakres czasowy jego użycia, tj. po przeprowadzeniu w całości postępowania dowodowego.
Mając na uwadze „oczywistą oczywistość”, że dowód z przesłuchania stron, pomimo subsydiarnego charakteru, jest częścią postępowania dowodowego, należałoby poszukiwać jego zastosowania poza postępowaniem dowodowym.
Po drugie, jeżeli ustawodawca miał na myśli stanowiska stron, to w jakiej relacji pozostaje ww. artykuł do art. 2261 KC, który stanowi, że:
Ilekroć ustawa przewiduje wysłuchanie stron lub innych osób, stosownie do okoliczności może się to odbyć przez wezwanie stron do złożenia odpowiednich oświadczeń na posiedzeniu albo wyznaczenie terminu do zajęcia stanowiska w piśmie procesowym lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość, o ile dają one pewność co do osoby składającej oświadczenie.
Skoro KPC przewidywał już możliwości zajęcia przez strony stanowiska w piśmie procesowym, a więc pisemnie, to jaki byłby sens tworzenia kolejnego przepisu o zbieżnym zakresie zastosowania jak wyżej wspomniany art. 2261 KC. Można wyobrazić sobie, co i ma odzwierciedlenie w krótkiej, lecz już istniejącej praktyce sądowej, że strony będą na podstawie art. 15zzs2 zadawać sobie pytania i odpowiadać na nie. Niemniej trudno uznać, aby takie stanowiska można było uznać za dowód z przesłuchania stron, skoro stanowisko z art. 15zzs2 można wyrazić dopiero po przeprowadzeniu całości postępowania dowodowego.
Po trzecie, nawet, gdyby uznać, że art. 15zzs2 jest przepisem analogicznym do art. 2711 KPC to należy zadać pytanie o sens takiej formuły przeprowadzania dowodu, który musi zostać przeprowadzony w sądzie.
Zeznanie na piśmie za zgodą sądu
Dla przypomnienia art. 2711 KPC stanowi, że:
Świadek składa zeznanie na piśmie, jeżeli sąd tak postanowi. W takim przypadku świadek składa przyrzeczenie przez podpisanie tekstu przyrzeczenia. Świadek jest obowiązany złożyć tekst zeznania w sądzie w terminie wyznaczonym przez sąd. Przepisy art. 165 § 2, art. 274 § 1 i art. 276 stosuje się odpowiednio.
Konia z rzędem temu, kto wyjaśni mi jak sensownie stosować art. 15zzs2 bez tworzenia wykładni bazujących na założeniu, że „przecież wiadomo o co chodziło ustawodawcy”. Jest to prośba do wszystkich, w tym do sądów, które w dobrej wierze stosują art. 15zzs2 do przeprowadzania dowodu z przesłuchania stron.
Piekło jest wybrukowane dobrymi intencjami, nawet jeśli jego wykonawcę na końcu będzie bronił tzw. adwokat diabła.
